Sagenlandroute

Museum Ton Schulten

Sinds jaren is Ton Schulten werkzaam als schilder. Als ontdekker van het kleurrijke mozaïeklandschap is zijn werk gebaseerd op het aloude Twentse Coulisselandschap met zijn glooiende essen, zijn karakteristieke houtwallen en solitaire bomen.

Openluchtmuseum Ootmarsum

Een levend museum, direct aan de rand van het centrum gelegen. Een groot aantal authentieke streekgebonden gebouwen brengt de tijd van toen tot leven.

Westerveldmolen

Net even buiten de dorpskern van Tilligte staat aan de Frensdorferweg de Westerveldmolen. Deze fraaie beltmolen dateert uit 1865 en is in 1984 geheel gerestaureerd.

Schuivenhuisje

Het Schuivenhuisje werd gebouwd in 1887 een merkwaardig smal gebouw. Deze stuw met bijzondere stalen schuivenconstructie regelt de waterstand van het kanaal met behulp van de Dinkel, die hier onder het Kanaal Almelo- Nordhorn doorstroomt.

Landgoed Singraven

In het jaar 1381 stond het Singraven bekend als de agrarische boerenhofstede 'Hof ten Singraven' en was in eigendom van de bisschop van Utrecht, die het beleende aan derden. Later ontwikkelde deze hofstede zich tot de havezate Singraven.

Poortwachtershuisjes

De twee poortwachtershuisjes aan het begin van de Kasteellaan.

Sint Nicolaaskerk

De St. Nicolaaskerk van Denekamp heeft een rijke historie. In het register van kerkelijke tienden uit het jaar 1276 komt Denekamp voor het eerst voor als een zelfstandige parochie. Het eerste kerkje was een bescheiden ruimte van 10x10 m. Midden 14e eeuw werd de kerk aan de westkant uitgebreid,

terwijl in het begin van de 15e eeuw de toren is gerealiseerd. Het geheel is gebouwd van Bentheimer zandsteen. In 1810 is de kerk weer aanmerkelijk vergroot, door er een kruiskerk van te maken. Ruim honderd jaar later besloot men opnieuw tot een uitbreiding.

Spoorhuuske

Het is het enige overblijfsel dat nog doet herinneren aan de tijd dat tussen Denekamp en Oldenzaal een tram liep. Tot 1936 heeft het nu totaal gerenoveerde 'spoorhuuske' gefungeerd als het eindstation van die tramdienst. Men kocht er de kaartjes en wachtte in de kleine wachtkamer op de komst van de

tram, die in nog geen half uur het traject naar het station in Oldenzaal aflegde. Vanaf dat station kon men dan per trein verder reizen.

Natura Docet Wonderryck Twente

Verwondering over al het mooie dat de natuur te bieden heeft is de boodschap van Natura Docet Wonderryck Twente. Maar, soms kom je ook even met beide voeten op de grond

R.K. Onze Lieve Vrouwe Kerk

Op 28 augustus 1948 werd de parochie Beuningen officieel opgericht onder het patronaat van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand. Op 10 april 1949 werd de kerk in gebruik genomen.

Heimolen

Tot 1900 was de molen in Salzbergen in bedrijf en werd toen naar Nederland verkocht. Daar was in 1900 de korenmolen van Schellings afgebrand. Op de plaats van deze molen werd de molen uit Öchtel gebouwd, een voor die streek enorme molen. Rond 1920 kreeg de molen er een zagerij bij.

In 1925 werd de Heimolen onttakeld, waarna het bedrijf uitgroeide tot een moderne mengvoederfabriek die nog steeds in bedrijf is.

Natuurgebied Hakenberg

Natuurgebied gelegen in Beuningen. Wandel of fiets over het landgoed Hakenberg in het mooie Twente. Het pad voert langs bos, grasland, graanakkers en enkele boerderijen.

Natuurgebied Het Lutterzand

Het Lutterzand is een uniek natuurgebied en voor zowel jong als oud een uitstekende pleisterplaats voor een dagje uit.

De Groene Staart

Ter hoogte van het Lutterzand heeft de Dinkel een zeer fraaie meanderbocht gevormd: de Groene Staart. De buitenbocht van deze meander ondergraaft hier het vastgelegde stuifzandgebied. Zo is een metershoge steile rand ontstaan.

Galg op de Loabult

Deze galg staat op de Loabult (hoogte met bos). Tot enkele eeuwen terug werden hier doodvonnissen voltrokken. De terdoodveroordeelden bleven soms dagenlang hangen, om voorbijgangers te waarschuwen op het rechte pad te blijven. Daarna werden ze begraven op het naastgelegen vrömdenkerkhof.

Sproakstee

Een oud Twents woord voor vergaderplek. De Sproakstee was in de tijd dat de Lutter Marke bestond de plek waar de Marke vergaderde. Boeren die tot de Marke de Lutte behoorden kwamen hier bijeen om te vergaderen over de situatie van de Marke, om nieuwe regels vast te leggen en oude te handhaven.

Plechelmuskerk De Lutte

De huidige kerk is in 1931 gebouwd op de fundamenten van de oude Waterstaatskerk uit 1831 naar ontwerp van architect C. Hardeman uit Oldenzaal. Een tweetal kroonluchters, het kruis bij de gedachteniskapel en de doopvont stammen nog uit de oude waterstaatskerk van 1831. Ook de meeste van de

gebrandschilderde ramen van o.a. de de eerste generatie F. Nicholas en Zn uit Roermond dateren uit die periode. De Kruiswegstaties (olieverf op koper) dateren uit 1915.

de Hellehond

Standbeeld van een Kardoeshond. Vroeger stond deze bij de boeren bekend stond als spookdier. Men sprak van "de verkeerde hond", "Wodans helper" of "Helhond". Het gerucht ging dat wanneer er ergens de Kardoeshond blafte, daar iemand zou sterven.

De legende bleef overeind, degene die met de hond in aanraking kwam werd ernstig ziek.

Arboretum Poort-Bulten

Een wandelgebied en een unieke leerschool van de natuur, dat is het parkachtig aangelegde arboretum Poortbulten. Ongeveer 2.500 inheemse en uitheemse bomen en heesters, verdeeld over 1.000 verschillende soorten, meestal voorzien van een informatiebordje. Elk jaargetijde heeft hier zijn eigen charme.

Natuurgebied Duivelshof

Dit natuurgebied tussen de Lutte en Losser bestaat uit heide, bos, akkers en grasland. Boerderij Duivelshof is opgeknapt en maakt een belangrijk onderdeel uit van het gebied.

Natuurgebied Boerskotten

Bosrijk natuurgebied met ook weidegrond nabij Losser en De Lutte. Prachtig om te wandelen.Van de graslanden is de veel te voedselrijke bovenlaag weggehaald. Op de armere ondergrond groeien nu weer klokjesgentiaan en orchideeën.

Mariakapel Kruisseltlaan

Deze kleine Mariakapel werd ruim 60 jaar geleden geplaatst. Een Mariakapel is in principe bedoeld als gebedsruimte, waar men bidt tot Maria, de moeder van Jezus. Vaak wordt een kapel onderhouden door buurtbewoners, die de kapel schoonhouden en van bloemen voorzien.

Erve Middelkamp

Erve Middelkamp is een typisch Twents boerderijcomplex. Textielbaron H.J. Ten Cate bracht de hooischuur uit 18e eeuw in 1970 van Erve Mittendorf in Fleringen naar Erve Middelkamp in De Lutte. In Twente verhuisden schuren wel vaker van het ene naar het andere erf.

Koepel op de Tankenberg

Het zeshoekige koepeltje op landgoed Egheria dateert oorspronkelijk van rond 1840. In 1955 herbouwt de bekende Twentse architect Jan Jans de inmiddels vervallen koepel. De koepel is dan in bezit van textielbaron H.J. Ten Cate.

Mariakapel Tankenberg

Op een fraaie plek gelegen Mariakapel die door de textielfamilie Gelderman is gebouwd uit dankbaarheid dat Oldenzaal vrijwel ongeschonden uit de oorlog is gekomen en ter herdenking aan drie oorlogsslachtoffers. Deze kapel is ingewijd op 29 augustus 1948.

Het Palthehuis

Het Palthe Huis in Oldenzaal is het woonhuis van de familie Palthe. Johannes Palthe, een predikant en grootgrondbezitter, kocht in de 18e eeuw de voormalige stadsboerderij die in de 17e eeuw was verbouwd tot een deftig woonhuis. Het huis is nu een museum. Marktstraat 13. Open di t/m zo 10-17 uur.

Kalheupinkpark

De naam Kalheupink komt van "kale heugte" (hoog gelegen weide.) Het park ligt op een heuvel, ten zuiden van de bekende Tankenberg. De familie Gelderman gaf opdracht voor het aanleggen van de tuin rond 1869. Het tuinarchitectenbureau van Dirk Wattez voerde de opdracht uit.

Later, in 1913 heeft Leonard Springer het park gereorganiseerd en een rozentuin toegevoegd.

Michgoriushuis

Huis uit circa 1650 waarvan de topgevel rond 1680 tot stand kwam. De geveltrappen zijn voorzien van gebeeldhouwde zandstenen klauwstukken. De leeuwenkoppen hebben mensentanden! De bekende arts Guillaume Landreben Michgorius woonde rond 1850 in dit huis.

Plechelmus Basiliek

In de historie van Oldenzaal weerspiegelt zich de strijd tussen de Oranjes en de Spaanse Koning Philip II. Na veel strijd is de bevolking overwegend katholiek gebleven en de basiliek wordt nog steeds gebruikt voor kerkdiensten.

De St. Plechelmusbasiliek in het centrum van Oldenzaal is een van de vroegste voorbeelden in Nederland van zandsteenarchitectuur. Van het uit het Duitse Bentheim afkomstige zandsteen werden in de stad vele korenspiekers, herbergen, koopmanshuizen en kloosters gebouwd.

Lonnekerberg

De Lonnekerberg is een heuvel met een hoogte van ongeveer 61 meter, ten noordoosten van het Twentse dorp Lonneker en ten oosten van Vliegveld Twenthe. De Lonnekerberg is het de zuidelijk deel van het stuwwalcomplex Enschede-Oldenzaal.

Vliegbasis Twenthe

130 hectare natuur- en recreatiegebied toegankelijk voor publiek. De Lonnekerberg en Hof Espelo en de landgoederen van Driene zijn weer met elkaar verbonden.

Het Hulsbeek

Het Hulsbeek is een toplocatie gedurende het hele jaar. Het maakt niet uit hoe oud je bent, iedereen kan ontspannen en plezier beleven in en rond de zwemvijvers. Je mag zelfs barbecueën op speciaal daarvoor aangelegde betonplaten op zonneweide 1.

Erve Huiskes

Erve Huiskes bevindt zich op recreatiegebied het Hulsbeek. Op het erf staan de ontginningsboerderij uit 1907, de oude paardenschuur uit 1900 en een groot aantal oude eiken. De oude schuur was in vroeger gebruik voor de stalling van paarden voor de textielfabrikant Gelderman die op het buitenhuis op

erve het Hulsbeek woonden. De boerderij was eigendom van de Heidemij waarna de Regio Twente de boerderij in bezit kreeg. Momenteel wordt het erf bewoont door de familie Vink en dient de deelruimte en de schuur een maatschappelijke functie.

Erve Daggel

De museumboerderij heeft op de oude deel en buiten op het erf een uitstalling van een grote hoeveelheid oude landbouwwerktuigen en gereedschappen. Verder zijn er oude boerengebruiken te zien en vitrines met oude geschiften etc.

Openluchttheater Hertme

Openluchttheater Hertme is een van de mooiste openluchttheaters van Nederland. Pastoor Veeger bouwde het theater in de vijftiger jaren in het bos van de kerk, om er passiespelen op te voeren. In 2010 is het openlucht theater grondig gerenoveerd en biedt nu plek aan een variëteit aan evenementen.

Spookhuis Hertme

Het 'spookhuis' uit 1581 in Hertme zou wel eens het oudste vakwerkgebouw van Twente kunnen zijn. Het ontleent zijn naam aan de kerkdiensten die er vroeger gehouden werden. Vrouwen gehuld in witte lakens liepen tijdens de diensten rond het gebouw om pottenkijkers en indringers af te schrikken.

Later is het Spookhuis onder meer in gebruik geweest als woonhuis en als stal en tenslotte werd het verwaarloosd. Het was dan ook een ruïne die moest worden verplaatst. Het staat nu zo'n 200 meter verderop zijn oorspronkelijke plek.

Middeleeuws Weleveld

De stalen beelden geven de bezoeker een indruk van de Middeleeuwen op Landgoed Weleveld. Het toont de wereld van de eerste bewoners van het landgoed en geeft een inzicht in de maatschappelijke verhoudingen rond het jaar 1300.

De Kloostergaarde

Begonnen als voetbalveld voor de Karmelieten, daarna de schooltuin voor Agrarische opleiding, nu een openbare sortimentstuin met vaste planten, bomen en groenten.

Molenven

Het molenven is een overblijfsel van de veenafgravingen die hier eeuwenlang plaatsvonden. Dit gebied is één van de oudste natuurreservaten in Oost-Nederland. Vooral de zeer gevarieerde vogelstand bracht talloze ornithologen naar Saasveld.

De Saasveldermolen

Nadat zijn vorige molen door een storm was geveld, bouwde Augustinus Bootsveld in 1840 de Saasveldermolen. Rond 1900 ging de molen over naar de familie Rotgerink. Na het overlijden van de laatste telg uit deze familie ging de molen in 1952 over op de voormalige molenaarsknecht Gerardus Spijker.

St. Plechelmuskerk

Op de plek van de kerk en tuin stond 800 jaar geleden het kasteel Saterslo. De huidige kerk, uit 1926, is gebouwd op het kerkeiland en omgeven door de oude buitengracht van het voormalige kasteel Saterslo. Achter de kerk bevindt zich een prachtige tuin met monumentale bomen.

Het Stift

Het Stift in Weerselo is een eeuwenoud beschermd dorpsgezicht. Een voormalig Benedictijnenklooster uit de 12e eeuw en vanaf de 14e eeuw een Stift, waar ongehuwde dames van adel woonden.

Koppelsluis

Deze koppelsluis (ook wel dubbele sluis genoemd) uit 1885 heeft als doel om grote hoogte te overbruggen. Het Twentse landschap vervalt hier met maar liefst 6 meter.

Reutumer Weuste - Reutumerveen - Weuste Maten

Deze natuurgebieden met een oppervlakte van 65 hectare bestaan uit enkele veenmosputten en broekmos. De Weuste is een broekbos uit vroegere tijden.

Landgoed Baasdam

Midden in Twente ligt het circa 65 ha. grote landgoed Baasdam, omgeven door bossen, houtwallen en weilanden. Kunstwerken, een grote vijver en het historische landschapspark verfraaien het landgoed.

Havezate Herinckhave

In de 14de eeuw wordt Herinckhave voor het eerst genoemd als de Hof te Vlederinghe. De familie Grubbe liet in 1742 het oude huis slopen en bouwden vervolgens een nieuw huis, de huidige havezate. Herinckhave groeide uit tot een groot landgoed.

Kroezeboom

Kroezeboom betekent kruisboom: een boom die een grens of kruispunt aangeeft. Deze eik is meer dan 500 jaar oud. Tijdens de Reformatie werden onder deze boom in het geheim erediensten gehouden. Ter herinnering hieraan is in 1910 een kapel bij de Kroezeboom gebouwd. De huidige kapel dateert uit 1944.

Schaepmanmonument

Dr. H.J.A.M. Schaepman (geboren op de Eeshof te Tubbergen 1844, gestorven in Rome 1903) was priester, politicus en letterkundige. Hij leverde een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van de Rooms-Katholieke Staatspartij en had als eerste katholiek (priester) zitting in de Tweede Kamer. Herman

't oale Roadhoes

In 1930-31 werd het voormalige gemeentehuis van Tubbergen gebouwd naar ontwerp van H.W. Valk. Tegenwoordig is het in gebruik als restaurant.

St. Pancratiusbasiliek

Neogotische basiliek uit 1897 met een toren uit Bentheimer zandsteen uit 1502. De prachtige gebrandschilderde kerkramen zijn vervaardigd door vijf generaties Nicolas. De kerk is dagelijks geopend via de zijingang.

Vassergrafveld

Een heidegebied met grafheuvels uit de Nieuwe Steentijd die toebehoorden aan stammen die naar de wijze van pottenbakken vallen onder de Standbekercultuur. In de grafheuvels (3000 tot 2000 jaar v. Chr.) zijn o.a. urnen met as gevonden.

Braamberg

De Braamberg is een 76 meter hoge heuvel gelegen tussen de Tutenbergweg in het noorden en de Braambergweg in het zuiden.

HH Joseph en Pancratius kerk

Vasse is vanaf 1803 een eigen parochie. In 1860 is de bouw van de kerk begonnen en deze is in 1865 afgerond.

Op 2 juni 1862 werd het fundament ingezegend. Met het bereiken van het hoogste punt, de haan op 68 meter hoogte op de torenspits staat, is destijds het kerkbestuur getrakteerd op 2 hammen, een halve ton bier en brood met boter.

Manderheide

De Manderse heide is een natuurgebied aan de linkerkant van de Uelserweg en in dit gebied liggen de befaamde Cirkels van Jannink.

Dal van de Mosbeek

Het Dal van de Mosbeek is een bijzonder gebied met prachtige bronnen en beken en een afwisselend landschap. Door het bronnenlandschap en de ligging op een stuwwal zie je in het Dal van de Mosbeek mooie doorkijkjes met unieke planten en dieren. Het gebied heeft een rijke, bijzondere plantengroei.

Watermolen Frans

Net als Bels een bovenslagmolen uit 1725, gebouwd als papiermolen. In 1870 werd de stuwvijver aangelegd en werd de molen ingericht als korenmolen. Na een jarenlang verval werd de molen in 1969 gerestaureerd. In de molen is een expositie te zien over het Dal van de Mosbeek.

Watermolen Bels

De molen van Bels is een bovenslagmolen uit 1725. Thans is er een restaurant in de molen gevestigd. In de 18e en 19e eeuw was de molen, zoals bijna alle watermolens in dit gebied in gebruik als papiermolen. In 1845 werd op de noordelijke beekoever een cichoreimolen gebouwd.

Galgenberg

In de Middeleeuwen vonden op de top van deze heuvel terechtstellingen plaats. De galg stond aan de grens van de marke Mander, daar waar thans de grens met Duitsland ligt, om vreemdelingen te waarschuwen voor het geval zij het gebied achter de heuvel met snode plannen zouden betreden.

Mandergrafveld

Het Mandergrafveld is een klein heidegebied met een zestal grafheuvels uit de jonge Steentijd en een urnenveld uit de IJzertijd. Het gebied maakt deel uit van het grote heidegebied Manderheide dat grenst aan Duitsland.

Cirkels van Mander

Ook wel de cirkels van Jannink genoemd, zijn cirkelvormige akkers en in de jaren dertig van de 20e eeuw op de heide van de voormalige marke Mander aangelegd in opdracht van Gerhard Jannink, textielfabrikant en grootgrondbezitter uit Enschede.

De Paardenslenkte

De Paardenslenkte is een heidegebied gelegen aan de Nederlands-Duitse grens. Vroeger kan hier een beek of een rivier gestroomd hebben. Hierdoor is er een ondiepe stuwwal gevormd, een zogenaamde slenkte.

Natuurlijk werd er vroeger in dit gebied gesmokkeld. Als men paarden wilde smokkelen, moest men door deze slenkte om uit het zicht van de komiezen te blijven, vandaar de naam Paardenslenkte.

Springendal

300 ha. groot natuurgebied dat zijn naam dankt aan de vele beken die er ontspringen. Met bijzondere flora, waterbronnen, beekdalen en stuwwallen.

Joodse Begraafplaats Ootmarsum

De begraafplaats dateert van circa 1786. De grafstenen die bewaard zijn gebleven beslaan een periode van 1814 tot 1928.

Monument Willem Wilmink

Het monument is ontworpen en gemaakt door Desirée Groot Koerkamp. Willem Wilmink werd op 25 oktober 1936 in Enschede geboren. Hij groeide uit tot een zeer bekende schrijver, dichter en voordrachtskunstenaar, waarbij zijn Twentse achtergrond altijd sterk naar voren kwam.

Als kind heeft hij in de oorlog bij de Kuiperberg gewoond. Zijn belevenissen daar werden ook vaak omschreven in zijn verhalen en gedichten.

Oriënteertafel Kuiperberg

De oriënteertafel is een bijzonder rijksmonument. Vanaf dit markante uitzichtpunt waren oorspronkelijk grote delen van Twente en het Duitse grensgebied te zien: steden als Oldenzaal, Enschede en Hengelo, maar ook het kasteel in Bentheim. Bomengroei verstoorde geleidelijk aan het uitzicht.

Britse vliegeniers memorial

Het monument is opgericht ter nagedachtenis aan vier Britse vliegers die zijn omgekomen toen hun gevechtsvliegtuig op 6 november 1940 in het dorp is neergestort.

Landkruis op 'n Boaken

In 1738 werd de Ageler Es getroffen door hevig onweer; de hele oogst ging verloren. De boeren waren ervan overtuigd dat God hen strafte voor hun gebrek aan naastenliefde. Daarom werd vanaf 1739 jaarlijks op de eerste maandag na Beloken Pinksteren brood uitgedeeld aan de armen.

Een 13-tal boeren, erfgenamen of aandeelhouders van de marke Agelo kwamen via zandwegen en paadjes over de glooiende esgronden aangelopen. Elke boer had een groot roggebrood bij zich, dat hij aan een stok gestoken over de schouder meedroeg. Voor het uitdelen werd er gebeden door een van de boeren.

Kipboomkapel

Mariakapel uit 2014 tot stand gekomen op initiatief van Ans en Jan Wilbers. De Kipboomkapel bestaat uit Saksische bouwstijl met zandsteen, oude bakstenen en gebintwerk, passend bij de bebouwing in de door karakteristieke boerderijen gedomineerde omgeving.

Molen van Oude Hengel

De Molen van Oude Hengel is een stenen korenmolen in Ootmarsum. In 1872 is de huidige stenen molen gebouwd, nadat de houten romp uit 1866 in vlammen is opgegaan. Vanaf 1911 tot 2010 is de molen met bakkerij, winkel, café en houtzagerij in het bezit van de familie Oude Hengel.